सरोद मेस्त्रो पद्मभूषण उस्ताद हाफिज अली खान

उस्ताद हाफिज अली खान (1877 - 28 डिसेंबर 1972) एक भारतीय सरोद उस्ताद होता. विसाव्या शतकातील सारोड संगीतातील तो एक उंच व्यक्ती होता. सरोद वादकांच्या प्रसिद्ध बंगाश घराण्याचे पाचवे पिढीचे वंशज, हाफिज अली आपल्या संगीताच्या गीतात्मक सौंदर्यासाठी आणि त्याच्या स्ट्रोकच्या स्फटिक-स्पष्ट टोनसाठी परिचित होते. तथापि अधूनमधून समीक्षकांनी असे पाहिले आहे की खान यांची कल्पनाशक्ती त्यांच्या काळात प्रचलित तपमान ध्रुपद शैलीपेक्षा अर्ध-शास्त्रीय ठुमरी मुहावरेच्या अगदी जवळ होती. ते पद्मभूषण नागरी सन्मान प्राप्त करणारे होते.

Life प्रारंभिक जीवन आणि पार्श्वभूमी:
सरोद सुपरस्टार नन्नेह खानचा मुलगा आणि त्याचा शिष्य, तो सारोड वादकांच्या समाजात मोठा झाला आहे, बहुधा त्याने आपल्या वडिलांसह आणि जवळपास अनेक अनुयायांसह अभ्यास केला असावा. नंतर त्याने चुलतभाऊ अब्दुल्ला खान, पुतण्या मोहम्मद अमीर खान आणि शेवटी रामपूरचे बेंकार वजीर खान यांचेकडून धडे घेतले. उस्ताद वजीर खान हे नंतरच्या मुलीच्या वंशावळीतील प्रसिद्ध तन्सेनचे थेट वंशज होते. उल्लेखनीय म्हणजे, याच काळात मेहरचा अल्लाउद्दीन खान देखील रामपूरमधील वजीर खानचा विद्यार्थी होता. त्यात म्हटले आहे की खानशिबने नंतर अनुक्रमे गणेशशील मिश्रा आणि भैय्या गणपतराव यांच्यासमवेत ध्रुपद व ठुमरीचा अभ्यास केला.

Career कामगिरी
खानसीबचे प्रत्यक्ष देखावे आणि विद्युतीकरण करिष्मा यामुळे त्याला त्याच्या काळातील सर्वात आवडते संगीतकारांपैकी एक बनविले गेले, जे मुख्यत: बोलका संगीताने अधिराज्य गाजवलेल्या युगातील वाद्यकर्त्यासाठी मिळवलेले यश नव्हते. त्याला मैफिलीत पाहिलेले जुने-टाईम्स त्यांची स्टेजची उपस्थिती आणि श्रद्धेने आणि श्रद्धेने संगीतकार आठवतात. ग्वाल्हेरमध्ये न्यायालयीन संगीतकार असतानाही हाफिज अली बंगालमध्ये अनेक सहली घेत असे. तेथे त्यांनी सर्व प्रमुख संगीत महोत्सवांमध्ये संगीत सादर केले आणि मोठ्या संख्येने शिष्य शिकवले. खानच्या संगीताला दोन बंगाली खानदानी माणसे, रेचंद बोरल आणि मन्माथा घोष या दोघांनीही प्रशंसनीय संरक्षक शोधले. या दोघांनीही त्याच्याबरोबर वेगवेगळ्या ठिकाणी अभ्यास केला. पारंपारिक सरोद रचना, ध्रुपद आणि ठुमरी यांच्यावर त्यांनी केलेल्या प्रमुख कमांड व्यतिरिक्त, हाफिज अली खान यांचे वरुन औपनिवेशिक भारतातील “गॉड सेव्ह द किंग” या अनोख्या शैलीने आपल्या सररोदवरील शैलीने सादर केल्याबद्दल कौतुक केले. सरोदवर पवित्र, धार्मिक आणि अधिकृत राज्य स्तोत्रे करण्याची ही परंपरा त्यांचे प्रख्यात मुलगा उस्ताद अमजद अली खान तसेच नातू अमान आणि अयान यांनी जिवंत ठेवले आहे.

Acy वारसा:
हाफिज अली खान यांचे 1972 मध्ये वयाच्या 84 व्या वर्षी नवी दिल्लीत निधन झाले. भारतीय शास्त्रीय संगीताच्या स्मारकाचे नाव असलेल्या उस्ताद हाफिज अली खान साहेब यांच्या नावाच्या रस्त्याचे उद्घाटन माननीय मुख्यमंत्री श्रीमती श्री. शीला दीक्षित 10 फेब्रुवारी रोजी पीडब्ल्यूडी रोड येथे. निजामुद्दीन रेल्वे स्थानकाकडे जाणारा हा दुसरा दुसरा रस्ता आहे. राजधानी शहरातील तानसेन आणि त्यागराज यांच्या नावावरुन हा एकमेव रस्ता आहे. हा रस्ता सुमारे 300 मीटर लांबीचा आहे.

त्यांच्या पुण्यतिथीनिमित्त हिंदुस्थानी शास्त्रीय संगीत आणि प्रत्येक गोष्ट या कथेवर भरभरून श्रद्धांजली वाहते आणि भारतीय शास्त्रीय संगीतात त्यांनी दिलेल्या योगदानाबद्दल त्यांचे आभारी आहेत.

Ography चरित्र स्रोत: विकिपीडिया