ଅଡ଼ାଣା (ରାଗ)

ଅଡ଼ାଣା ଏକ ହିନ୍ଦୁସ୍ତାନୀ ରାଗ ଅଟେ । ଏହାକୁ ଅଡ଼ାଣା କାନାଡା ମଧ୍ୟ କୁହାଯାଏ । ଏହି ରାଗର ପ୍ରବାହ ମଧ୍ୟମଦ ସରଙ୍ଗାର ମିଶ୍ରଣର ଦରବାରି ସମାନ ଅଟେ । ଏକ ସାଧାରଣ ବିବାଦୀ କିଛି କଳାକାରମାନଙ୍କ ଉପଯୋଗ ପାଖାପାଖି ଖୁବ କମ ହୋଇଥାଏ ଯାହା ଶୁଦ୍ଦ ni ଅଟେ, ଯାହା ରାଗର ସରଙ୍ଗା ମୂଡ଼କୁ ବଢେଇଥାଏ ।

ଆରୋହ ଏବଂ ଅବରୋହ

ଆରୋହଣ S R M P n P M P n S' ପ୍ରାୟତଃ ଛୋଟ
S R g M P n P S'
ଅବରୋହଣ S' d n P g M R s

ବାଦୀ ଏବଂ ସମ୍ବାଦୀ

• ବାଦୀ : Sa
• ସମ୍ବାଦୀ : Pa

ସଙ୍ଗଠନ ଓ ସମ୍ପର୍କ

ଆନୁଭୂମିକ Ga ସାଧାରଣତଃ ଆରୋହଣରେ ଛଡା ଯାଇଥାଏ ଏବଂ ବଂଶରେ ସର୍ବଦା ବିଶିଷ୍ଟ କାନାଡ଼ା ବାକ୍ୟାଶଂ g M R S ଆନୁଭୂମିକ Dhaରେ ଦେଖା ଯାଇଥାଏ, ଯାହା ବଂଶରେ ଉପସ୍ଥିତ ରହିଥାଏ । କିନ୍ତୁ ଏହାକୁ କେହି ମଧ୍ୟ କରିବା ଉଚିତ ନୁହେଁ । ବାସ୍ତବରେ ଏହା କିଛି ସଙ୍ଗୀତକାର ମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ପୂର୍ଣ୍ଣ ଋପେ ଛଡା ଯାଇଥାଏ । ଅଧିକାଂଶ ଆନ୍ଦୋଳନ ଉପରୀ "tetrachord"ରେ ରହିଛି , ଯାହା ଉଚ୍ଚ Saର ପାଖାପାଖି ଅଟେ । ଉଚ୍ଚ Sa ସହିତ ଏହି ରାଗର ବିସ୍ତାରକୁ ଆରମ୍ଭ କରିବା ବହୁ ସାଧାରଣ କଥା ଅଟେ ।

ସମୟ

ଡେରି ରାତି (୧୨-୦୩)

ଐତିହାସିକ ବାର୍ତ୍ତା

ଅଡ଼ାଣାକୁ ପ୍ରଥମେ ଅଡ୍ଡାଣା କୁହାଯାଉଥିଲା । ୧୭ବିଂ ଶତାବ୍ଦୀରେ ଅଡ଼ାଣା ଏକ ପ୍ରମୂଖ ରାଗ ଥିଲା ଏବଂ ତତ୍କାଳରେ ମହ୍ଲାର ଓ ବର୍ତ୍ତମାନ କାନାଡ଼ାର ସଂଯୋଜନ ଥିଲା । ଏକ ରାଗମାଳା ଚିତ୍ରକଳା ମେବାରରୁ ଏହି ବାଘର ତ୍ୱଚାରେ ରହିଥିବା ଏକ ତପସ୍ୱୀ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ୱ ଋପେ ଚିତ୍ରିତ କରାଯାଇଛି । ତାଙ୍କାର ଅଡ଼ାଣା ରାଗରୁ କାଫି ଅଲଗା ଥିଲା ଯେପରି ଆଜି ଉପସ୍ଥାପନ କରାଯାଇଛି ।

राग अडाना के आरोह में गंधार वर्ज्य होने के कारण यह राग दरबारी कान्हड़ा से अलग दिखता है। राग अडाना विशेष कर मध्य और तार सप्तक में खिलता है। इस राग में गंधार और धैवत पर आंदोलन नहीं किया जाता। और इसी तरह गमक और मींड का भी उपयोग नहीं किया जाता इसीलिए इस राग की प्रकृति में चंचलता है।

आरोह में गंधार वर्ज्य है परन्तु अवरोह में ग१ म रे सा लिया जाता है जो की कान्हड़ा अंग का सूचक है। कभी-कभी अवरोह की तान लेते समय धैवत को छोड़ा जाता है जिससे सारंग अंग का आभास होता है जैसे - सा' नि१ प म ग१ म रे सा। इस राग में आरोह का कोमल निषाद थोड़ा चढ़ा हुआ लगता है। यह स्वर संगतियाँ अडाना राग का रूप दर्शाती हैं -