सुरपेटी किंवा श्रुती बॉक्स

सुरपेटी किंवा श्रुती बॉक्स

सुरपेटी (श्रुती बॉक्स) एक साधन आहे जे पारंपारिकपणे धनुष्याच्या सिस्टमवर कार्य करते. हे हार्मोनियमसारखेच आहे आणि सराव सत्रात किंवा भारतीय शास्त्रीय संगीताच्या मैफलीमध्ये ड्रोन देण्यासाठी वापरले जाते. हे इतर वाद्ये आणि विशेषत: बासरीचे साथीदार म्हणून वापरले जाते. श्रुती बॉक्सचा वापर जागतिक संगीत आणि नवीन-काळातील संगीताच्या क्रॉस-कल्चरल प्रभावांसह अनेक इतर साधनांसाठी तसेच गायकांसाठी ड्रोन प्रदान करण्यासाठी विस्तृत झाला आहे. समायोजित करण्यायोग्य बटणे ट्यूनिंगला अनुमती देतात. आजकाल, इलेक्ट्रॉनिक श्रुती बॉक्स सामान्यत: वापरले जातात, ज्याला श्रुती पेटी तामिल आणि तेलगू असे म्हणतात आणि हिंदीमध्ये सूर पेटी. अलीकडील आवृत्त्या देखील टेम्पोमध्ये बदल करण्याची परवानगी देतात आणि मध्यमाम, निषादाम यासारख्या नोट्स नेहमीच्या तीन नोटांच्या जागी (उदा. लोअर शादजम, पंचमम आणि वरच्या साजेजॅम) प्ले केल्या जाव्यात.

• इतिहास:
हार्मोनियम भारतात येण्यापूर्वी संगीतकारांनी ड्रोन तयार करण्यासाठी तंबूरा किंवा नादस्वाराम सारख्या विशिष्ट खेळपट्टीच्या संदर्भातील यंत्र वापरला. यक्षगानासारख्या संगीताचे काही प्रकार पुंगी रीड पाईपला ड्रोन म्हणून वापरतात. वेस्टर्न स्मॉल पंप हार्मोनियम लोकप्रिय झाल्यानंतर संगीतकार हार्मोनियममध्ये बदल करून आपोआप संदर्भ पिच तयार करतात. थोडक्यात, एखादे आवरण उघडेल आणि ड्रोन तयार करण्यासाठी हार्मोनियमचा थांबा समायोजित करायचा. नंतर, ड्रोन आवाज तयार करण्याच्या विशिष्ट हेतूसाठी हार्मोनियमची एक कीलेस आवृत्ती शोधली गेली. त्याला श्रुती बॉक्स किंवा श्रुती बॉक्स असे नाव देण्यात आले. या वाद्यावर खेळपट्टीवर नियंत्रण ठेवण्यासाठी वरील किंवा बॉक्सच्या बाजूच्या बाजूस नियंत्रणे होती. श्रुती बॉक्स पश्चिमेकडील पारंपारिक आणि समकालीन संगीतकारांमधील नवनिर्मितीचा आनंद घेत आहे जे वेगवेगळ्या शैलींमध्ये त्याचा वापर करतात. नव्वदच्या दशकाच्या सुरुवातीच्या काळात पारंपारिक आयरिश गायक नीरन नि रीन यांनी श्रुती बॉक्स आयर्लंडमध्ये आणला आणि पारंपारिक आयरिश संगीतात त्याला एक छोटासा स्थान दिला. अलीकडेच स्कॉटिश लोक कलाकार करीन पोलवर्थसने तिच्या काही गाण्यांवर हे साधन वापरुन विजेतेपद जिंकले. गायकांना एक साथीदार म्हणून खूप उपयुक्त वाटतात आणि वाद्य वाजवणारा तो खेळण्याकरिता देत असलेल्या ड्रोन संदर्भाचा आनंद घेते.
• माहिती स्त्रोत: विकिपीडिया